donderdag 28 maart 2024

Scheidingssystemen: wie, wat, waar?

Met de start van de poules in zicht, leek het ons interessant even te kijken naar de verschillende scheidingssystemen. Hieronder het relaas!

We gaan uit van volgende tabel voor de berekeningen.
(druk op + of – om de tabel te verbergen of weer te geven)

Voorbeeldtoernooi

Nr Naam Elo Score
1 Speler 01 1823 13,5
2 Speler 02 1776 11,5
3 Speler 03 1639 11,5
4 Speler 04 1646 11,5
5 Speler 05 1729 8
6 Speler 06 1363 7,5
7 Voorbeeld 1406 7,5
8 Speler 08 1404 7
9 Speler 09 1599 6,5
10 Speler 10 1506 6,5
11 Speler 11 1373 5
12 Speler 12 1372 4,5
13 Speler 13 1250 4
14 Speler 14 1150 2,5
15 Speler 15 1150 2
16 Speler 16 1465 0

* Deze tabel is gebaseerd op een écht toernooi.

De vetgedrukte getallen zijn de respectievelijke scheidingspunten, gebaseerd op ons voorbeeld hierboven.

Bucholz (Weerstandspunten of Solkoffscore)

Het Bucholz-systeem werd uitgedacht door Bruno Bucholz in 1932 voor Zwitserse toernooien (zoals bv. het Lentetoernooi).

Het idee is simpel: tel alle scores van je tegenstander op en dat is je score.
Later werd hieraan toegevoegd dat punten veroorzaakt door ongespeelde partijen (forfaits of bye) voor de helft van de punten tellen. Een van de redenen waarom men niet zo graag een punt toekent voor een bye-partij.

In ons voorbeeld is dit dus:

13,5 + 3 × 11,5 + 8 + 7,5 + 7 + 2 × 6,5 + 5 + 4,5 + 4 + 2,5 + 2 + 0 = 101,5*

* We gingen er van uit dat er geen forfaits of byes waren…

Sonneborn-Berger

Het Sonneborn-Berger-systeem, soms ook wel Bucholz II genoemd, is een gelijkaardig systeem. Hierbij tel je de scores van je tegenstander op, maar eerst vermenigvuldig je ze met je behaalde score!

Voor we aan ons voorbeeld beginnen, moeten we dus wat gokken om aan de score van 7,5 te komen en te rekenen tegen wie hij won.
We houden het simpel:

Prestatie Tegenstrevers
Verlies Spelers 01 tot en met 04
Remise Spelers 05 tot en met 12
Winst Spelers 13 tot en met 16

Als we ons voorbeeld dan uitrekenen, wordt dit:

0 × 13,5 = 0
0 × 11,5 = 0
0 × 11,5 = 0
0 × 11,5 = 0
0,5 × 8 = 4
0,5 × 7,5 = 3,75
0,5 × 7 = 3,5
0,5 × 6,5 = 3,25
0,5 × 6,5 = 3,25
0,5 × 5 = 2,5
0,5 × 4,5 = 2,25
1 × 4 = 4
1 × 2,5 = 2,5
1 × 2 = 2
1 × 0 = 0

Som ∑ = 4 × 0 + 4 + 3,75 + 3,5 + 2 × 3,25 + 2,5 + 2,25 +4 + 2,5 + 2 +0 = 31 punten

De Sonneborn-Berger-score is dus 31.

Median-Bucholz

Is een variant van bovenstaand Bucholz-systeem.

Het idee is gebaseerd op de wiskundige tak van de Statistiek. Hierbij geldt dat extremen de metingen verstoren en zodoende moeten weggelaten worden.
In dit geval laat men de hoogste en laagste scores weg.

Later werd er wat aan gesleuteld en geldt het volgende:

 Aantal partijen Weg te laten scores
maximaal 8 De hoogste en laagste
9 of meer De twee hoogste en laagste

In ons voorbeeld wordt dit dus:

We hebben 15 partijen, dus de twee hoogste en laagste worden weggelaten.

2 × 11,5 + 8 + 7,5 + 7 + 2 × 6,5 + 5 + 4,5 + 4 + 2,5 + 2 = 88*

* We gingen er van uit dat er geen forfaits of byes waren…

Scheidingspunten (Voortschrijding)

Scheidingspunten worden simpel bepaald door de som te nemen van het aantal punten dat de tegenstrever op dat moment had.

Een voorbeeld:

Ronde Punten tegenstrever NA de ronde Scheidingspunten worden dus:
1 0 0
2 1 1
3 2 3
4 2 5

Totaal aantal behaalde scheidingspunten in 4 rondes: 5 scheidingspunten.

Uitwerken op ons voorbeeld zal té moeilijk worden om uit te leggen, dus laten we het maar voor wat het is…

Eloprestatie (Toernooiprestatie of TPR)

Om de eloprestatie te berekenen, wordt gebruik gemaakt van een statische tabel, bv van de FIDE, zoals je hier vindt onder puntje 8.0. Op basis van het eloverschil krijg je een bepaalde winstkans.

In tegenstelling tot bij het berekenen van de échte elo’s (een goed idee voor een ander artikel…), kijkt men hier naar de procentuele score. Dit wordt omgezet naar een decimaal getal (73% wordt 0,73) en in de statistische tabel wordt gezocht welk eloverschil hiermee overeenkomt. Dit telt men bij het gemiddelde elo van de tegenstanders op. Het resultaat is dan de TPR.

In het geval van ons voorbeeld is dat dan:

Procentuele score = 7,5/15 = 50% of 0,50.
Overeenkomstig eloverschil: 0 elopunten

Gemiddelde elo=1438 elo

TPR = gemiddelde + eloverschil = 1438 + 0 = 1438 elo

Kashdan

Het Kashdansysteem is eigenlijk -zoals veel scheidingssystemen- een alternatieve score, maar wordt ook gebruikt als scheidingssysteem.
Hierbij krijg je 4 punten bij winst, 2 bij remise en 1 voor verliespartijen. Niet gespeelde partijen (forfaits ea.) leveren geen punten op.

In het geval van ons voorbeeld is dat dan:

4 keer gewonnen, 7 remises en 4 verliespartijen: 4 × 4 + 7 × 2 + 4 × 1 = 16 + 14 + 4 = 34 punten.

Koya

Het Koyasysteem houdt enkel rekening met de scores van tegenstanders die de helft (of meer) van de punten gehaald hebben.
De scores van deze tegenstanders wordt opgeteld.

In ons voorbeeld haalden alle spelers boven onze voorbeeldspeler de helft.

We dienen dus enkel hun scores op te tellen:

13,5 + 3 × 11,5 + 8 +7,5 = 63,5 punten

Andere

Er bestaan nog talloze andere scheidingssystemen die niet veel uitleg nodig hebben…

  • Onderling resultaat: Diegene die won, heeft een beter onderling resultaat. Werkt enkel met twee spelers!
  • Aantal overwinningen: Dit is toch wel duidelijk, niet?
  • Testmatch: Eén of meerdere wedstrijden beslissen wie de betere is.
  • Loterij: Een willekeurige persoon staat bovenaan. Nogal flauw om dit te gebruiken en wordt dan ook zelden gebruikt om die reden!
  • Aantal keer zwart: Diegene die het meest met zwart speelde, heeft een beter resultaat…
  • ELO-tegenstand: Het gemiddelde of de som van de elo’s van de tegenstander. Meer is beter!

Ken je nog een ander scheidingssysteem? Geef ons dan een seintje!

Gebruikte bronnen

  • http://users.skynet.be/fc885203/VSF/VSF_Vad20100722.pdf
  • http://kennemeropen.klaaskeizer.nl/berekeningen.htm
  • http://www.swissperfect.com/tiebreak.htm
  • http://www.chessdevil.net
  • http://schaken-brabo.blogspot.be/2012/04/scheidingssystemen.html
  • http://www.hultcc.org

Over Niels

Niels is al jarenlang jeugdvoorzitter. Tot op heden won hij enkele titels in de A-, B- en C-klasse, alsook blitz- en doorgeeftitels. Hij werd ook enkele keren verkozen tot Schaakpersoonlijkheid van het jaar. Naast de bezigheden met de jeugd, is hij ook secretaris en technisch webmaster van onze club. In het echte leven is hij actief in de IT-wereld.

Bekijk ook

Zomernieuws III

De schaakclub van Charleroi organiseert de 17de editie van haar Internationaal Toernooi van Charleroi van zaterdag …